Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου 2011

Νίκος Καββαδίας


Νίκος Καββαδίας 

(Αυτή η ανάρτηση είναι η πιο ιδιαίτερη που θα γίνει στο Αφιέρωμα του Σεπτέμβρη για την ποίηση .Αρχικά να πω ότι ο Καββαδίας είναι ο αγαπημένος μου ποιητής  γι αυτό και ο υπερβάλλοντας ζήλος για την ανάρτηση τούτη .)

Ο Νίκος Καββαδίας  για τους φίλους γνωστός και ως Κόλιας ή Μαραμπού είδε το πρώτο φως της μέρας στις 11 Ιανουαρίου του 1910 σε μια επαρχιακή πόλη του Χαρμπίν της Μαντζουρίας . Οι γονείς του εκ καταγωγής Κεφαλλονίτες . Ο πατέρας του ονομαζόταν Χαρίλαος Καββαδίας και η μητέρα του Δωροθέα Αγγελάτου γόνος εύπορης οικογένειας .Ο Νίκος Καββαδίας γράφει το ποίημα του Ιδανικός και ανάξιος εραστής σε ηλικία μικρότερη των 23 ετών .Αν και ταξίδευε από τα 19 του είχε δύο φόβους .Ο ένας που δεν επαληθεύτηκε ποτέ ήταν να μην φύγει το πλοίο χωρίς αυτόν .Το τραγικό είναι ότι επαληθεύτηκε ο δεύτερος του φόβος καθώς ο θάνατος τον βρίσκει σε νοσοκομείο των Αθηνών από εγκεφαλικό επεισόδιο το 1975 και όχι στη θάλασσα όπως είχε ονειρευτεί .Η ζωή του από το 1910-1975 είναι ένα διαρκές ταξίδι .Ολόκληρος ο κόσμος του Καββαδία είναι η θάλασσα και η ποίηση .Ο πατέρας του διατηρούσε γραφείο εμπορίου ειδικευμένο στις εισαγωγές και εξαγωγές όμως με την έκρηξη του Α’ παγκοσμίου πολέμου εγκαταλείπει το Χαρμπίν και επιστρέφει αρχικά στο Αργοστόλι Κεφαλονιάς και από εκεί στον Πειραιά από όπου ο νεαρός τότε Νίκος θα τελειώσει το δημοτικό και το γυμνάσιο και θα θέσει τους στόχους του για την Ιατρική σχολή .Ωστόσο ο θάνατος του Πατέρα του θα τον αποτρέψει από αυτή του τη φιλοδοξία και θα τον αναγκάσει να δουλέψει σε ναυτιλιακή εταιρία  (έκανα αθροίσεις σε χοντρά λογιστικά βιβλία ). Αυτό θα διαρκέσει για λίγο όμως .Η υπόλοιπη ζωή του τον βρίσκει πάνω σε ένα πλοίο ,τα πρώτα 10 χρόνια ως ναύτης και τα υπόλοιπα ως ασυρματιστής (Μαρκόνης) .Για την ιστορία τον ασύρματό του τον αποκαλούσε θεία Γκάρμπο προς τιμή  της Γκρέτα Γκάρμπο .Την ναυτική ζωή θα αφήσει ξανά για λίγο με την έναρξη του πολέμου που θα τον βρει αρχικά στο στρατόπεδο της Ξάνθης και μετά στο Αλβανικό μέτωπο .Ο Καββαδίας πήρε ενεργό μέρος στην αντίσταση. Αν και ποιητής κατεξοχήν οι κριτικοί επιμένουν να αναγνωρίζουν τη Βάρδια .Εξέδωσε 3 ποιητικές συλλογές  Μαραμπού ,Πούσι , Τραβέρσο με σύνολο 52 ποιημάτων . Η Βάρδια μεταφράστηκε στα γαλλικά και η εφημερίδα liberation την συμπεριέλαβε στα 100 καλύτερα βιβλία της χρονιάς .Το Λι του Καββαδία δραματοποιήθηκε και πήρε μέρος στο Φεστιβάλ των Καννών .Έχει επίσης γυριστεί και κινηματογραφική ταινία για τη ζωή του Καββαδία . Το ποίημα του Κουροσίβο  σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου άνοιγε την ναυτική σειρά Πορεία 090 (1979).Ο Καββαδίας μελοποιήθηκε από πάρα πολλούς συνθέτες .Ποιό γνωστή η τεχνοκρατική εντεχνίζουσα ροκ άποψη του Θάνου Μικρούτσικου (Επίσης από τη Μαρίζα Κωχ ,τον Δ. Καλομοίρη ,τον Γιάννη  Σπανό ,τους Ξέμπαρκους κ.α ).Ο Καββαδίας είχε την τύχη να διαβαστεί και να τραγουδηθεί όσο λίγοι ποιητές  και σύμφωνα με τον Αργυρίου  πούλησε πάνω από 12000 αντίτυπα ποιητικών συλλογών τη στιγμή που άλλοι ποιητές δεν πούλαγαν ούτε τις μισές .Οι διανοουμενίστικοι κύκλοι βέβαια παντού φρόντισαν να διοχετεύσουν την κακία και την στενομυαλιά τους  μιας και στην Ιστορία της Λογοτεχνίας είτε δεν εμπεριέχεται καθόλου ο Καββαδίας είτε του διαθέτουν δύο τρείς αράδες με όχι πάντα εύστοχα σχόλια .Ο Καββαδίας ήταν βαθιά πικραμένος για τον τρόπο που τον αντιμετώπισε ο Σεφέρης .Σε αντίθεση με την ποιητικό μοντερνισμό της γενιάς του 30 με τον πρόδρομο του ελεύθερου στίχου να έρχεται όλο και πιο κοντά ο Καββαδίας έμεινε πιστός στον παραδοσιακό τρόπο γραφής στον οποίο κυριαρχούσε η ομοιοκαταληξία και η μουσικότητα του στίχου .Ο δύσκολος κριτικός Φώτος Πολίτης έκανε επαινετική κριτική στην ποιητική συλλογή του Καββαδία Μαραμπού . Ο Γιώργος Ιωάννου αξιολογώντας ολόκληρο το έργο του ανέφερε τα εξής : Σε μια εποχή ποιητικού πληθωρισμού και βαρεμάρας ο Νίκος Καββαδίας ήταν ένας από τους αληθινούς ποιητές ,από τους ελάχιστους γνήσιους που γνώρισα . Ο επίσης αυστηρός κριτικός Ντίνος Χριστιανόπουλος δήλωσε πως η ποίηση του Νίκου Καββαδία έχει την ίδια πυκνότητα με την  ποίηση του Κ.Π. Καβάφη ,τουλάχιστον ως προς την τέχνη . Ο Καββαδίας θεωρήθηκε από πολλούς ως συνεχιστής του Ουράνη αν και επηρεάστηκε περισσότερο από τον Μποτλέρ (η Βάρδια φαντάζει ως δεύτερη γραφή του Voyage )                     Δ.Θ

*Πάντα οι κυκλώνες στην Ποίηση του Καββαδία έχουν γυναικεία ονόματα 
Ποιητικές συλλογές :       
  • Μαραμπού (1933)
  • Πούσι (1947)
  • Τραβέρσο (1975)

Επιλεγμένα ποιήματα :

 Federico Garcia Lorca
Ανέμισες για μια στιγμή το μπολερό
και το βαθύ πορτοκαλί σου μεσοφόρι
Αύγουστος ήτανε δεν ήτανε θαρρώ
τότε που φεύγανε μπουλούκια οι σταυροφόροι

Παντιέρες πάγαιναν του ανέμου συνοδειά
και ξεκινούσαν οι γαλέρες του θανάτου
στο ρογοβύζι ανατριχιάζαν τα παιδιά
κι ο γέρος έλιαζε, ακαμάτης, τ'αχαμνά του

Του ταύρου ο Πικάσο ρουθούνιζε βαριά
και στα κουβέλια τότε σάπιζε το μέλι
τραβέρσο ανάποδο, πορεία προς το βοριά
τράβα μπροστά, ξοπίσω εμείς και μη σε μέλει

Κάτω απ' τον ήλιο αναγαλιάζαν οι ελιές
και φύτρωναν μικροί σταυροί στα περιβόλια
τις νύχτες στέρφες απομέναν οι αγκαλιές
τότες που σ' έφεραν, κατσίβελε, στη μπόλια

Ατσίγγανε κι αφέντη μου με τι να σε στολίσω;
φέρτε το μαυριτάνικο σκουτί το πορφυρό
στον τοίχο της Καισαριανής μας φέραν από πίσω
κι ίσα ένα αντρίκειο ανάστημα ψηλώσαν το σωρό.

Κοπέλες απ' το Δίστομο, φέρτε νερό και ξύδι
κι απάνω στη φοράδα σου δεμένος σταυρωτά
σύρε για κείνο το στερνό στην Κόρδοβα ταξίδι
μέσα απ' τα διψασμένα της χωράφια τα ανοιχτά

Βάρκα του βάλτου ανάστροφη
φτενή δίχως καρένα
σύνεργα που σκουριάζουνε σε γύφτικη σπηλιά
σμάρι κοράκια να πετάν στην ερήμην αρένα
και στο χωριό να ουρλιάζουνε τη νύχτα εφτά σκυλιά.

Ιδανικός κι ανάξιος εραστής ( Mal du Départ ) 
θα μείνω πάντα ιδανικός κι ανάξιος εραστής
των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων,
και θα πεθάνω μια βραδιά σαν όλες τις βραδιές,
χωρίς να σχίσω τη θολή γραμμή των οριζόντων.

Για το Μαδράς τη Σιγκαπούρ τ' Αλγέρι και το Σφαξ
θ' αναχωρούν σαν πάντοτε περήφανα τα πλοία,
κι εγώ σκυφτός σ' ένα γραφείο με χάρτες ναυτικούς,
θα κάνω αθροίσεις σε χοντρά λογιστικά βιβλία.

Θα πάψω πια για μακρινά ταξίδια να μιλώ,
οι φίλοι θα νομίζουνε πως τα 'χω πια ξεχάσει,
κι η μάνα μου χαρούμενη θα λέει σ' όποιον ρωτά:
"Ήταν μια λόξα νεανική, μα τώρα έχει περάσει"

Μα ο εαυτός μου μια βραδιά εμπρός μου θα υψωθεί
και λόγο ως ένας δικαστής στυγνός θα μου ζητήσει,
κι αυτό το ανάξιο χέρι μου που τρέμει θα οπλιστεί,
θα σημαδέψει κι άφοβα το φταίχτη θα χτυπήσει.

Κι εγώ που τόσο επόθησα μια μέρα να ταφώ
σε κάποια θάλασσα βαθειά στις μακρινές Ινδίες,
θα 'χω ένα θάνατο κοινό και θλιβερό πολύ
και μια κηδεία σαν των πολλών ανθρώπων τις κηδείες.

Το πούσι
Έπεσε το πούσι αποβραδίς
το καραβοφάναρο χαμένο
κι έφτασες χωρίς να σε προσμένω
μες στην τιμονιέρα να με δεις

Κάτασπρα φοράς κι έχεις βραχεί
πλέκω σαλαμάστρα τα μαλλιά σου
Κάτου στα νερά του Port Pegassu
βρέχει πάντα τέτοιαν εποχή

Μας παραμονεύει ο θερμαστής
με τα δυό του πόδια στις καδένες.
μην κοιτάς ποτέ σου τις αντένες
με την τρικυμία, θα ζαλιστείς.

Βλαστημά ο λοστρόμος τον καιρό
είν' αλάργα τόσο η Τοκοπίλλα
Από να φοβάμαι και να καρτερώ
κάλλιο περισκόπιο και τορπίλλα.

Φύγε! Εσέ σου πρέπει στέρεα γη
Ήρθες να με δεις κι όμως δε μ' είδες
έχω απ' τα μεσάνυχτα πνιγεί
χίλια μίλια πέρ' απ' τις Εβρίδες

2 σχόλια:

Σχόλια - Σχολιανά ;)