Σάββατο 3 Σεπτεμβρίου 2011

Αντρέας Εμπειρίκος – Νίκος Εγγονόπουλος (Υπερρεαλιστική γραφή)


Αντρέας Εμπειρίκος –Νίκος Εγγονόπουλος (Υπερρεαλιστική γραφή)

Εισαγωγή στην υπερρεαλιστική γραφή : Ο υπερρεαλισμός ή σουρεαλισμός είναι ένα κίνημα που αναπτύχθηκε στη Γαλλία κατά τις αρχές του 20ου αιώνα την περίοδο μεταξύ Α’ και Β’ παγκοσμίου πολέμου .Τον χαρακτηρίζει μια αναρχία ,μια ριζοσπαστική ματιά σε μια καθώς πρέπει κοινωνία αρχών  .Μια αντίδραση στο Δυτικό πολιτισμό ο οποίος από καιρό έπρεπε να προβεί σε αναθεώρηση αξιών .Ήταν το κίνημα που βασίστηκε πάνω στις ψυχαναλυτικές θεωρίες του Φρόυντ και στις πολιτικές ιδέες του Μαρξισμού .Ο αυτοματισμός που διευρύνει το ασυνείδητο ,απελευθερώνει τη φαντασία και δεν υπακούει σε λογικές είναι η βάση του .Κύριος εκφραστής του κινήματος είναι ο Αντρέ Μπρετόν με το Μανιφέστο του .Διακεκριμένα μέλη υπήρξαν οι Πωλ Ελυάρ, Ρενέ Κρεβέλ, Ρομπέρ Ντεσνός, Μπενζαμίν Περέ, Ροζέ Βιτράκ, όπως και οι καλλιτέχνες Μαξ Ερνστ, Μαν Ραίη, Ζαν Αρπ, Αντρέ Μασόν και Χουάν Μιρό. Οι κυριότεροι εκφραστές αυτού του κινήματος στην Ελλάδα είναι ο Μεγάλος Αντρέας Εμπειρίκος με την Υψικάμινο και ο Νίκος Εγγονόπουλος που εξέφρασε το κίνημα και μέσα από τη ζωγραφική . 


*Αντρέας Εμπειρίκος : Γεννήθηκε το στις 2 Σεπτεμβρίου 1901 στη Ρουμανία (Μπραΐλα) .Γόνος πλούσιας οικογένειας εγκαταστάθηκε στη Σύρο . Παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας και αγγλικής φιλολογίας στην Αγγλία και στη Φιλοσοφική σχολή Αθηνών. Φίλος με τον Οδυσσέα Ελύτη τον οποίο μάλιστα θα μυήσει στον υπερρεαλισμό .Ασχολήθηκε με τα ναυτιλιακά όμως τα παράτησε μετά από κόντρα που είχε με τον πατέρα του .Ως ποιητής εντάσσεται στην γενιά του 30’ .Εισηγητής του υπερρεαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα . Από το 1926-1931 έζησε στο Παρίσι και  ασχολήθηκε με την ψυχανάλυση κοντά στον Ρενέ Λαφόργκ . Το 1931 επιστρέφει στην Ελλάδα .Τέσσερα χρόνια αργότερα το 1935 δίνει διάλεξη για τον υπερρεαλισμό στην Αθήνα . Έτος ορόσημο μιας και εκδίδει την ίδια χρονιά και την άκρως υπερρεαλιστική Υψικάμινο. Παντρεύτηκε με την ποιήτρια Μάτση Χατζηλαζάρου .Πέθανε στα 73 του χρόνια το 1975 .Ο Εμπειρίκος όσο ζούσε ασχολήθηκε με τη Φωτογραφία και την ψυχανάλυση πέραν της Λογοτεχνίας .
Ποιητικές συλλογές :
  • Υψικάμινος (1935)
  • Ενδοχώρα (1945)
  • Γραπτά ή Προσωπική Μυθολογία (1960)
  • Οκτάνα (1980)
  • Aι Γενεαί πάσαι ή Η σήμερον ως αύριον και ως χθες (1984)
  • Ες Ες Eς Ερ Ρωσσία (1995)
Α) Στην Ενδοχώρα παύει η  έκφραση και ο καταιγισμός αλληλοσυγκρουόμενων εικόνων .Υπάρχει τίτλος ,υπάρχει δομή και ενότητες .Υποχωρεί η καθαρεύουσα και επικρατεί η δημοτική .Δίνεται έμφαση στην φράση και όχι στη λέξη. Χαρακτηρίζεται από διαυγή –καθαρά ποιήματα .Παρατηρείται μεγαλύτερη συναισθηματική διαύγεια .Αισιόδοξη και έντονα λυρική ποίηση. Υπάρχει μέτρο, ρυθμός , και χρήση ομοιοκαταληξίας .
Β)Η Υψικάμινος ακολουθεί τα χνάρια της αυτόματης γραφής .δεν αποτελεί ωστόσο καθαρό δείγμα αυτόματης γραφής .                        Δ.Θ


 
*Νίκος Εγγονόπουλος : Γεννήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 1907 στην Αθήνα .Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Κωνσταντινούπολη .Γυμνάσιο και Λύκειο τελείωσε στο Παρίσι .Αυτό συντέλεσε στο να μάθει σε βάθος την γαλλική Λογοτεχνία .Σπούδασε στην σχολή καλών τεχνών της Αθήνας .και δίδαξε ως καθηγητής ζωγραφικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο .Παντρεύτηκε δύο φορές και απέκτησε ένα παιδί .Φαίνεται πιο σημαντικός από τον Αντρέα Εμπειρίκο. Πιο πλούσιος σε θεματική ,πιο τολμηρός .Αναπτύσσει ένα πολυεπίπεδο διάλογο με όλη την λογοτεχνική παράδοση (αλλά και την ευρωπαϊκή).Το έργο του περιλαμβάνει μεταφράσεις κριτικές μελέτες και δοκίμια .Κυνηγήθηκε από τους Γερμανούς εξαιτίας της ποιητικής του σύνθεσης Μπολιβάρ και φυγαδεύτηκε στο σπίτι του φίλου του Αντρέα Εμπειρίκου. Πάντα θεωρούσε τον εαυτό του πρωτίστως ζωγράφο γι αυτό και η ποίησή του είναι σαφέστατα επηρεασμένη από την ζωγραφική  .Χρησιμοποιεί ένα συνονθύλευμα καθαρεύουσας και δημοτικής .Ο Εγγονόπουλος υπήρξε ένας μισθοσυντήρητος μεσοαστός .Στην ποίησή του κυριαρχεί το χιούμορ ,η αυτοειρωνεία  και τα ευφυολογήματα .Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εγκεφαλικός ποιητής .Και αυτός όπως και ο Εμπειρίκος είναι εκπρόσωπος της γενιάς του 30’ .Πέθανε στα 78 του χρόνια το 1985 από ανακοπή καρδιάς .          Δ.Θ

Ποιητικές συλλογές :
  • Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν (1938, 1966, 1977)
  • Τα κλειδοκύμβαλα της σιωπής (1939, 1966, 1977)
  • 7 Ποιήματα, εκδ. Ίκαρος, (1944, 1999,
  • Στην κοιλάδα με τους ροδώνες, εκδ. Ίκαρος, 1978
  • Μπολιβάρ, ένα ελληνικό ποίημα, (1944, 1962, 1968, και 1978 εκδ. Ίκαρος)
  • Ελευσίς (1948, 1977)
  • Η επιστροφή των πουλιών (1946, 1977)
  • Στη κοιλάδα με τους ροδώνες (1978)
  • Το μέτρον: ο άνθρωπος. Πέντε ποιήματα και δέκα πίνακες, εκδ. Ύψιλον (2005)
  • Μυθολογία = Mythology, μετάφραση ‎David Connolly, Ύψιλον (2006)
  • Ωραίος σαν Έλληνας = The Beauty of a Greek: Poems : Ποιήματα, ανθολόγηση και μετάφραση David Connolly, εκδ. Ύψιλον (2007) 
*(Από της σημειώσεις μου στο μάθημα την νεοελληνικής Λογοτεχνίας -ποίηση )

Ποιήματα :

Αντρέας Εμπειρίκος

ΣΚΟΠΙΑ 
 
Κρατάμε μέσ' στα χέρια μας τα πρόσωπά μας
Και βλέπουμε χρωματιστές εκτάσεις
Οι σκέψεις μας γίνονται γεννιούνται
Στην κάθε μας ματιά.

Δεν άνθησαν ματαίως τόσα θαύματα
Η χάρη τους είναι ψηλή περιπλοκάδα
Που σφίγγει τα μελλούμενα και την ζωή μας
Μέσα στ' αστέρια.


ΡΙΠΗ
Σαράντα χρόνια και σαράντα πέντε μέρες
Πριν ανοιχθούν οι κάμποι και οργωθούν
Πριν αναβρύσουν εκ βαθέων οι σποράδες
Κ' οι κοραλλένιες συμπληγάδες των νησιών
Πριν γίνει μάτι η συσπείρωσις του σκότους
Κι αλλάξουν λέπια τα θαλάσσια ζωντανά
Βγήκες ορθή σχεδόν γυμνή κ' απροκαλύπτως
Εντός αφάνταστης στιγμής που μας γελούσε
Μικρή παιδίσκη καθώς ύδωρ μιας πηγής.



ΩΣΙΣ
'Εστω κι αν η γαλήνη απλώνεται στα χόρτα
Ουδέποτε τ' ανασαλέματα δεν παύουν
Αυτά μας ζουν και ζούμε εμείς εντός τους
Τα πρώτα ανασαλέματα τα πρώτα αρχέτυπα
Της ίδιας άλικης ορμής που προωθεί τις ώσεις
Σπαθάτα χελιδόνια μέσ' στον ήλιο
Και πουπουλένια νυχτοπούλια μέσ' στο σκότος
Θαρθούν τ' ανασαλέματα θαρθούν τα ρίγη
Κι' όταν ακόμα ακινητούν τ' αστέρια
Στους βελουδένιους των βυθούς.


(από την Eνδοχώρα, Άγρα 1980)
             

Νίκος Εγγονόπουλος 

ΝΕΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΟΥ ΙΣΠΑΝΟΥ ΠΟΙΗΤΟΥ ΦΕΝΤΕΡΙΚΟ ΓΚΑΡΘΙΑ ΛΟΡΚΑ ΣΤΙΣ 19 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΤΟΥ 1936 ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΑΝΤΑΚΙ ΤΟΥ ΚΑΜΙΝΟ ΝΤΕ ΛΑ ΦΟΥΕΝΤΕ

η τέχνη κι' η ποίηση δεν μας βοηθούν να ζήσουμε:
η τέχνη και η ποίησις μας βοηθούνε
να πεθάνουμε

περιφρόνησις απόλυτη
αρμόζει σ' όλους αυτούς τους θορύβους
τις έρευνες τα σχόλια επί σχολίων
που κάθε τόσο ξεφουρνίζουν
αργόσχολοι και ματαιόδοξοι γραφιάδες
γύρω από τις μυστηριώδικες κι' αισχρές συνθήκες
της εκτελέσεως του κακορρίζικου του Λόρκα
υπό των φασιστών

μα επί τέλους! πια ο καθείς γνωρίζει
πως
από καιρό τώρα
-και προ παντός στα χρόνια τα δικά μας τα σακάτικα-
είθισται
να δολοφονούν
τους ποιητάς

5 σχόλια:

  1. πολύ καλή ανάρτηση, μπράβο, μπράβο, μπράβο!! :D

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αγανακτισμένη Έφηβη :
    Αν σε έκανα να αναθεωρήσεις για τη φιλολογία σου υπόσχομαι να περάσω όλες μου τις σημειώσεις .... Σε ευχαριστώ πολύ και πάλι μου δίνεις ώθηση να συνεχίσω ¨)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Είναι πραγματικά υπέροχο!!! Είσαι πολύ καλός σε αυτό που κάνεις...συνέχισε δυναμικά!(e.p.)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ανώνυμος :
    ωω σε ευχαριστώ πολύ ναι είσαι καλά ... μου δίνεις κουράγιο ...(Ε.Π) ...δεν κατάλαβα ποιος μπορεί να είναι αλλά οκ .... ¨)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Είναι πραγματικά πολύ καλή προσπάθεια!! Σε ευχαριστούμε!!! :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Σχόλια - Σχολιανά ;)